دولت سیزدهم در تیررس مطالبات دانشجویان / از اصلاح ساختاری وزارت‌خانه‌ها تا دولتمردان مردمی

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری دانشجو؛ ابوالفضل لطفی؛ ‌نمی‌توان گفت که زود گذشت. خصوصاً برای دانشجویان و تشکل‌های دانشجویی که اصلاً زود نگذشت. از همان بدو امر شروع دولت حسن روحانی بود که دانشجویان می‌دیدند اتفاقاتی در کشور در حال تصمیم‌گیری و اجراست که آنان را به شدت نگران کرده بود. از مسئله مذاکرات و برجام گرفته تا ربط دادن همه مسائل کشور حتی آب خوردن به خارج از کشور و همین طور فساد و تبعیضی که در جای جای نهاد‌های دولتی رخنه کرده بود و عزمی برای اصلاح و مقابله با آنان وجود نداشت.

اما بالاخره بعد از هشت سال مسائل و درگیری‌های مختلف، این دفتر به آخر آمد. درست است که همچنان دل دانشجویان از مجلسی که قرار بود بر عملکرد دولت قبل نظارت کند و آن را وادار به کار کند، پر است، اما شیرینی پایان دولت دوازدهم چیزی غیرقابل وصف است که البته جای زخم‌های مختلفی که در این دهه بر پیکره مردم خصوصا در آبان ۹۸ وارد شده است را نمی‌گیرد. اما با تمام تلخی‌های آن به پایان رسید و از این به بعد دانشجویان وارد مرحله جدیدی از مطالبه گری خواهند شد.

ابراهیم رئیسی رسماً در مجلس شورای اسلامی تحلیف شد و به عنوان رئیس جمهور جدید ایران سوگند یاد کرد. او طبق شعار‌های انتخاباتی و همین طور نطق مراسم تحلیف خود، برنامه‌های زیادی برای بهبود وضعیت مردم و همین طور مبارزه با فساد و تبعیض در کشور دارد. اما باید دید از همین بدو امر و شروع کار او و همچنین انتخاب کابینه خود به نوعی در عمل چندمرده حلاج است.

دانشجویان نیز هرگز هویت خود یعنی مطالبه‌گری را فراموش نمی‌کنند. آنان از همین بدو امر انتظارات و مطالبات خود از دولت سید ابراهیم رئیسی را به صورت صریح مطرح کردند و پای تک تک آنان نیز ایستاده اند و در صورت کمترین لغزش از سوی دولت و دولتمردان جدید، دانشجویان آرام نخواهند نشست. از این جهت و متناسب با دولت جدید که رسماً دیگر کار خود را آغاز کرده است، به سراغ سه نفر از دانشجویان فعال رفته‌ایم و نظر آنان را پیرامون دولت جدید سید ابراهیم رئیسی و دولتمردان او و همچنین رویکرد محوری آنان در مواجهه با مسائل کشور جویا شدیم. امیرحسین پناهی، عضو شورای مرکزی و قائم مقام واحد سیاسی اتحادیه انجمن اسلامی دانشجویان مستقل، علی رشیدی، مسئول واحد سیاسی بسیج دانشجویی دانشگاه امیرکبیر و علی بزرگخو، مسئول واحد سیاسی اتحادیه دفتر تحکیم وحدت در این باره به گفتگو با خبرگزاری دانشجو پرداختند.

امیرحسین پناهی، عضو شورای مرکزی و قائم مقام واحد سیاسی اتحادیه انجمن اسلامی دانشجویان مستقل

ما در حالی شاهد آغاز فعالیت دولت سیزدهم جمهوری اسلامی هستیم که از لحاظ سرمایه اجتماعی و اعتماد مردم به دولت، در حداقلی‌ترین حالت خود قرار دارد و از ابتدای انقلاب و حوادث مختلف دهه‌های مختلف تا حال حاضر در همچین حالتی نبوده‌ایم و در سال ۱۴۰۰ به خاطر کم‌کاری‌ها و خصوصاً عملکرد سیاه دولت یازدهم و دوازدهم این اعتماد مردم به دولت در حداقلی‌ترین حالت ممکن است و در نگاه عامه مردم برخلاف سال ۸۸ تفاوتی میان دولت و حاکمیت وجود ندارد و کم‌کاری و ناکارآمدی دولت، کم‌کاری و ناکارآمدی نظام محسوب می‌شود. از همین جهت آقای رئیسی فرصتی کوتاهی دارد تا تصویری مطلوب از دولت مثبت را به مردم نشان دهد و اگر در این مأموریت شکست بخورد، موجب ایجاد تصویر سیاه‌تری در ادامه روند دهه‌ی اخیر خصوصاً به کمک رسانه‌های اپوزیسیون، در ذهن مردم است و عملاً کار آقای رئیسی غیرقابل پیش‌بینی خواهد بود؛ بنابراین اولویت اول ایشان علاوه بر تمامی شعار‌هایی که در تمام بخش‌های دادند، باید بازآفرینی امید و اعتماد مردم به نظام باشد.

عملیاتی کردن وعده‌های آقای رئیسی درمورد تورم یا مسکن یا بورس، حداقل دو سال زمان می‌برد. تورم پنجاه درصدی اگر بخواهد به تورم تک رقمی برسد، چندسالی زمان می‌برد؛ بنابراین شعار‌های ایشان در اولویت دوم قرار می‌گیرد و اولویت اول باید بازآفرینی همان امید به سوی مردم است. برای برگرداندن امید چند اقدام می‌توان انجام داد تا در شش ماهه‌ اول زمان کافی بخرد. اقدام اول مسئله واکسیناسیون و بحث جمع کردن کرونا از زندگی مردم است که حدود دو سال درگیر آن هستیم و کسب و کار‌های زیادی را درگیر کرده است. جامعه الان ما جامعه عادی نیست و به شدت تحت تأثیر کرونا قرار گرفته است و لازم است با واکسیناسیون عمومی مردم، زندگی به روال عادی بازگردد که با نظم و مدیریت درست، می‌توان تا شش ماه آینده جامعه را واکسینه کرد.

مسئله بعدی دولت سیزدهم باید این باشد که اقدامات واهی دولت قبل باید ملغی شود. مسئله طرح صیانت از فضای مجازی باید به شکل درست‌تر بررسی و مطرح شود و از این حالت و تصویری که رسانه‌ها از آن ساخته‌اند، بیرون بیاید. می‌توان تلگرام و یوتیوب و توییتر را رفع فیلتر کرد و باید موضع درستی از سمت آقای رئیسی گرفته شود. مسئله بعدی، بحث گفتگو با مردم است. اولین مشکلی که آقای رئیسی با آن مواجه هستند، زمین مین‌گذاری شده از دولت قبل است و نیاز به گفتگو درمورد شرایط موجود با مردم است. اقناع افکار عمومی باعث ضمانت اجرای طرح‌های دولت است و اگر اینکار صورت نگیرد، به شرایط نامطلوب نارضایتی مردم و بعضاً اعتراضات و امنیتی شدن ماجرا خواهد کشید. باید با مردم صحبت کرد و گفت که نمی‌توان هشت سال ویرانه آقای روحانی را در چندماه جمع کرد.

اولین نکته درمورد دولتمردان دولت سیزدهم این باید باشد که توجه ویژه به افکار عمومی داشته باشند و مردم را از خود بدانند و سعی کنند ارتباط خود را با مردم حفظ کنند. گفتگوی با مردم هیچ ضرری ندارد و نباید از گفتگوی با مردم بترسند. می‌توانند با گفتگوی مردم ضمانت اجرایی طرح‌های خود را کسب کنند. مسئله بعدی تعارض منافع است که در در سال‌های اخیر در حوزه‌های مختلف بهداشت و درمان و شهرسازی و... مدیران خود دچار تعارض منافع هستند و این مسئله اجازه نمی‌دهد تصمیمات درستی از سوی مدیران گرفته شود. ویژگی سوم دولتمردان دولت آینده باید این باشد که از نظرات کارشناسی به دور از سیاست‌زدگی استفاده کنند و نباید تصمیمات بدون پشتوانه کارشناسی مستقل گرفته شود. طرح‌های کارشناسی دولت آقای روحانی از طبقه مرفه جامعه بودند و بیشتر آن‌ها به ضرر کلیت جامعه بود.

بدون شک وزارت‌خانه‌های اقتصادی دولت نیاز به تحول جدی دارند. از وزارت اقتصاد و دارایی، وزارت صمت، وزارت جهاد کشاورزی، وزارت نفت، سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی باید دارای تحول مدیریتی داشته باشند و باید تیم اقتصادی دولت یکدست باشد و بتوانند تصمیمات یکسان و مطلوب بگیرند. وزارت فرهنگ نیز می‌تواند یکی از کلیدی‌ترین وزارت‌خانه‌ها در بازگرداندن اعتماد مردم باشد. وزرات گردشگری و میراث فرهنگی نیز می‌تواند یکی از برگ برنده‌های دولت رئیسی خصوصاً در قضیه اقتصادی باشد. ما همچنین نیاز به تحول اساسی در نیرو‌های اطلاعاتی دولت و وزارت اطلاعات داریم. وزارت بهداشت نیز یکی از وزارت‌خانه‌های مهم در زمینه بهداشت و عدالت آموزشی است که باید جدی درنظر گرفته شود. وزارت نیرو و وزارت نفت نیز باید با توجه به وضعیت امروز جامعه به درستی مدیریت شود و فکری به حال معضلات کشور کنند و کسری بودجه را نیز جبران کنند. همچنین وزارت خارجه نیز مسئله وابستگی به کشور‌های خارجی را باید حل کند و باید مسئله مذاکرات و برجام در ابتدای دولت به درستی مدیریت و حل شود و همچنین دیپلماسی اقتصادی نیز باید جدی گرفته شود.

مطالبه‌ای که از مجلس شورای اسلامی مطرح است، این هست که باید به عنوان یک رکن مستقل و نظارت‌کننده بر دولت به فعالیت خود ادامه دهد. اما متأسفانه شاهد بودیم که حدود دویست نماینده مجلس به آقای رئیسی نامه بزنند و از ایشان حمایت علنی کنند که این مسئله باعث ایجاد این گمانه‌زنی شد که مجلس قرار است با دولت سیزدهم نیز به صورت مسالمت‌آمیز برخورد کند و به عبارتی مجلس یکی از بازو‌های دولت باشد. من مخالف همراهی و هم‌افزایی دولت و مجلس نیستم، اما باید هر دو استقلال خود را در زمینه وظایف قانونی حفظ کنند.

ما نمی‌توانیم انتظار اقدامات بنیادین از دولت آقای رئیسی در چندماه را داشته باشیم و مسائل اینقدر بزرگ هستند که در چندماه حل نمی‌شوند. اما آقای رئیسی باید وضعیت امروز جامعه را برای مردم توضیح دهد و تبیین کند. ما مجبور هستیم یکسری طرح‌ها را کنار بزنیم و خرج بیهوده نکنیم. در حال حاضر اولویت کشور واکسیناسیون و تأمین نیرو و انرژی است و باید مردم به زندگی عادی برگردند و فعالیت‌های خود را داشته باشند. این تصور که دولت سیزدهم در عرض چند ماه می‌تواند همه چیز را حل کند، باید شکسته شود.

علی رشیدی، مسئول واحد سیاسی بسیج دانشجویی دانشگاه امیرکبیر

ما قبل از هر چیزی باید ببینیم تصویر ما از جامعه حال حاضر چیست. ما سال ۵۷ انقلابی انجام دادیم که به صورت جدی هیچ رقیبی نداشت و در دعوا‌های مختلف فکری و حکومتی بالا آمد. ما آن موقع آرمان‌های جدی مانند استقلال یا آزادی یا عدالت داشتیم که پس از این همه سال با وجود دفاع سفت و سخت از انقلاب، اما به نقطه‌ای رسیده‌ایم که در اولیات حکمرانی مانده‌ایم. ما یک دولت شکست‌خورده‌ی لیبرال را داریم که تمام تقصیرات ده سال اخیر می‌تواند گردن این دولت بیفتد، اما این تصویر نادرست است. تصویری که عموم مردم دارند این است که مجموعه این چهاردهه حکمرانی ما باعث وضع موجود شده است و مردم دیگر اعتمادی ندارند. بخشی از مردم امید به اصلاحات اساسی توسط آقای رئیسی دارند، اما بخش دیگری نیز به شدت ناامید هستند. در حال حاضر فشار‌های مختلفی به مردم می‌آید و باید فکر اساسی کرد. از سمت دیگر نیز مردم نمی‌توانند برای احقاق حق خود به درستی اعتراض کنند.

ما در حال حاضر در نقطه انقطاع حاکمیت و مردم هستیم و این خیلی خطرناک است. مبنای انقلاب اسلامی مبتنی بر نقش‌آفرینی مردم بوده است و این انقطاع مردم از حاکمیت، خطر جدی محسوب می‌شود. مسئله جدی و اولویت‌دار ما مسئله اقتصاد و معیشت است، اما پرداختن به ریشه مسائل و مشکلات مهم‌تر است و جزء وظیفه‌ی اصلی دولت آینده است. ایدئولوژی دولت قبل لیبرال بود که باعث مشکلات فراوان شد. اگر اولویت دولت آینده صرفاً معیشت باشد، شکست جدی می‌خورد. به عبارتی باید گفت دولت باید متناسب با جمهوریت و آزادی بازتعریف شود. ما در لایه جمهوریت، به مردم بی‌توجه هستیم و حرف‌های مردم را نمی‌شنویم و مردم در مسئله بنزین یا طرح صیانت حذف شده بودند و به عبارتی بلندگو و ساز و کاری برای مردم در حاکمیت نداریم. مردم باید بتوانند نظر خود را در حاکمیت اعمال کنند. از سمت دیگر نیز ما باید مسئله اعتراضات مردم را به حق بشناسیم و برای آن ساز و کاری در نظر بگیریم. ما باید دولتی را داشته باشیم که در لایه‌های مختلف حرف داشته باشد و بخش‌های مختلف را کنار هم نگه دارد. دولت آینده باید نسبت به آرمان‌ها خودش را بازتعریف کند و یک حکمرانی مردمی و مشارکتی را داشته باشد.

روحیاتی که دولتمردان آینده باید داشته باشند، علاوه بر جهادی و اهل عمل بودن باید ایدئولوگ باشد و دارای یک نظریه باشد. اگر دلتمردان صرفاً نگاه سطحی به مسائل داشته باشند، خیلی از مشکلات ما حل نخواهد شد. کارآمدی صرفاً به معنای اهل عمل بودن نیست و باید یک نظریه قوی وجود داشته باشد. دولت آقای رئیسی بین نظریات فعلی در حال جست و خیر است و یک نظریه جدید ندارد. کشور ما با برنامه صرف که درست نمی‌شود و باید ایدئولوژی قوی و محکم وجود داشته باشد. ویژگی بعدی، مسئله مردمی بودن دولتمردان است. ما در صدر انقلاب اسلامی، شخصیت‌های ما روحیه مردمی داشتند. مردمی بودن یعنی اینکه حق مردم به معنای واقعی کلمه رعایت شود و مردم را جدا از خود نبینند؛ بنابراین فرآیند ایدئولوگ و مردمی بودن در کنار جهادی و خستگی‌ناپذیری در کنار هم، می‌تواند یه دولتمرد انقلابی را بسازد.

به نظر بنده وزارت‌خانه‌های فرهنگی و آموزشی بسیار اهمیت بیشتری در دولت آینده دارند. به عبارتی وزارت‌خانه‌های آموزش و پرورش، علوم و تحقیقات و فرهنگ و ارشاد اسلامی مشکل مدیریتی و ساختاری دارند که باید فکری به حال آنان شود. برای حل مشکلات اقتصادی به تنهایی وزارت اقتصاد کافی نیست و مجموعه بانک مرکزی، وزارت اقتصاد و صمت و جهاد کشاورزی باید در کنار هم اصلاح شوند و به نوعی تعریف ما از نظام اقتصادی مشکل دارد. ما نیاز مبرم داریم که در حوزه اقتصادی یک سر و سامان مدیریتی و ساختاری بدهیم.

همکاری و همراهی دولت و مجلس می‌تواند هم منجر به اتفاقات خوب و هم منجر به ایجاد مشکلاتی شود. زمانی که تعداد بالایی از نمایندگان مجلس به آقای رئیسی نامه می‌زنند، دیگر نمی‌توان انتظار نظارت کامل و صحیح این مجلس بر دولت را داشت. به عبارتی در مسائل پیش رو مجلس نمی‌تواند نظارت کافی را داشته باشد، اما اگر مجلس بتواند استقلال خود را حفظ کند، شاید بتوان شاهد اتفاقات خوبی بود که با روند فعلی مجلس بسیار بعید و سخت به نظر می‌آید.

ما در بحث معیشت و بیکاری و مسکن نیاز به اصلاحات فوری است، اما ریشه این مشکلات در طولانی مدت حل خواهد شد؛ بنابراین اصلاحات ریشه‌ای در دراز مدت رقم خواهد خورد، اما یکسری اصلاحات فوری نیز باید رقم بخورد. البته نباید دلخوش به اصلاحات سطحی کرد و باید به مسائل ریشه‌ای نگاه کرد. ما نباید انتظار عملکرد خیلی فوری از دولت داشته باشیم و باید با همکاری همه نهاد‌ها و خصوصاً مردم اتفاق مثبتی رقم بزنیم.

علی بزرگخو، مسئول واحد سیاسی اتحادیه دفتر تحکیم وحدت

در دولت سیزدهم به نظر بنده دو مسئله دارای اولویت اساسی خواهد بود. مسئله‌ی اول بحث اقتصاد و معیشت و مسئله‌ی دوم و مهم‌تر، اعتماد عمومی است که بسیار خدشه‌دار شده است و در انتخابات‌های سال ۹۸ و ۱۴۰۰ درصد مشارکت این مسئله را نشان داد. به نظر می‌رسد که این عزم در دولت وجود دارد و باید مطالبه‌گری شود که در عمل هم این مسئله اتفاق بیفتد. باید در طول این چهار سال مردم نه فقط در انتخابات، بلکه در بخش‌های مختلف مشارکت داده شوند.

مهم‌ترین ویژگی‌ای که دولتمردان دولت سیزدهم باید داشته باشند، مقوله مردمی بودن در ابعاد مختلف است. باید دولتمردان به صورت ویژه مردمی باشند تا بتوانند کار‌های خود را پیش ببرند و بتوانند یک دولت مطلوب را رقم بزنند. باید علاوه بر میان مردم بودن، پاسخگو باشند و مسئولیت کار‌های خود را بپذیرند.

به نظر بنده دو وزارت‌خانه بسیار اشکالات اساسی دارند که باید فکری به حال آنان شود. یکی وزارت علوم و تحقیقات است که باید اتفاقات مثبتی در آن رقم بخورد. تصمیمات سریع و فکر نشده نباید در آن گرفته شود و ساختار بسیار بدی در این وزارت‌خانه حاکم است. وزارت بعدی وزارت ورزش و جوانان است که نیازمند تحولات اساسی در ساختار آن با توجه به وضعیت نامطلوب آن در سالیان اخیر است.

حاکمیت مقتدر نیازمند به این است که ارکان مختلف آن همسو با هم حرکت کنند و این همسویی باعث اقتدار در عمل و کارآمدی خواهد شد. زمانی که دولت و مجلس همسو عمل کنند، مشکلات مردم با سرعت بیشتری حل خواهد شد. اما آسیب این قضیه این است که نظارت مجلس بر دولت کمتر شود و با تعارف کار‌ها رو جلو ببرند و باید نمایندگان مجلس رفتار خود را اصلاح کنند تا بتوانند به صورت مطلوب بر دولت نظارت کنند. جایگاه حقوقی نمایندگان نباید به ابزاری برای کار سیاسی تبدیل شود.

بخش‌های مختلف کشور ما در حال انفجار است و با جامعه به شدت گسترده روبه‌رو هستیم که کار آقای رئیسی به شدت مشکل است. در مسئله ارز و نظام پولی و بانکی با یک اقتصاد برشکسته روبه‌رو هستیم و هر اتفاقی در آن منجر به انفجار اقتصادی خواهد شد. مسائل دیگر نیز بدین صورت هستند و مباحثی نیستند که به راحتی و در عرض چندماه حل شود. اما مسئله مهم این است که باید جلوی رویکرد‌های غلط به صورت ویژه گرفته شود تا مسیر اصلاحات اساسی در آینده باز شود.